رادیولوژی دهان و دندان ( OPG )

رادیوگرافی دندا­ن­ ها، تصاویری از دندانها، استخوان­ها و بافت های نرم اطراف آنها تهیه می­ کند، که به پیدا کردن مشکلات دندان، دهان و فک کمک می­کند. تصاویر اشعه ایکس می­تواند حفره­ ها، ساختارهای دندانی پنهان (مثل دندان عقل) و از دست دادن استخوان را نشان دهند؛ در حالیکه این ساختارها با معاینه چشمی قابل رویت نمی ­باشند. این روش ممکن است به عنوان نوعی روش پیگیری پس از اجرای برخی از درمان­ های دندانی صورت بگیرد. در عکسبرداری با اشعه ایکس از دوزهای پایین تشعشع استفاده می­شود. گونه ­های ذیل اشعه ­ی ایکس بیشترین کاربرد را دارند.
اشعه های ایکس بیتوینگ، دندان­های پشتی بالایی و پایینی و چگونگی قرار گرفتن دندان ­ها کناری را در نمای منفرد نشان می دهند. این نوع اشعه ایکس برای بررسی پوسیدگی بین دندانی و بررسی میزان جفت شدگی دندان های بالایی و پایینی استفاده می شود. همچنین از دست رفتن استخوان در بیماری­های شدید لثه یا عفونت­ های دندانی در این روش نشان داده می شود.
اشعه­ های ایکس پری آپیکال، کل دندان را از تاج قابل مشاهده تا انتهای ریشه و همچنین استخوان ­های حمایت کننده از دندان را نشان می دهند. این نوع اشعه ایکس برای یافتن مشکلات دندانی زیر خط لثه یا فک از قبیل دندان های نهفته، آبسه، کیست، تومور و سایر تغییرات استخوانی مرتبط با برخی از بیماری ­ها استفاده می­شود.
اشعه های ایکس اکلوزال، سقف یا کف دهان را نشان می دهند و برای یافتن دندان ­های اضافی، یعنی دندان­ هایی که هنوز از میان لثه ها بیرون نیامده­ اند، شکستگی­ های فک، شکافتگی سقف دهان (کام شکافته)، کیست­ ها، آبسه­ ها یا سایر چیزهای زائد استفاده می­ شود. همچنین اشعه ­ی ایکس اکلوزال را می­توان برای یافتن اجسام خارجی مورد استفاده قرار داد.
اشعه ­های ­ایکس­ پانورامیک، دیدگسترده­ ای از فک، دندان­ ها، سینوس­ ها، ناحیه بینی و مفاصل تمپورومندیبولار(فک) را ارائه می­دهند. این نوع از اشعه ایکس حفره ها را پیدا نمی­ کند. این اشعه ایکس مشکلاتی مثل دندان­ های نهفته، ناهنجاری های استخوانی، کیست ها، اجسام زائد (تومورها)، عفونت­ ها و شکستگی­ ها را نشان نمی دهد.
اشعه ایکس دیجیتال، می تواند برای ثبت و ذخیره شدن به کامپیوتر فرستاده شود.
سری­ های کامل دهانی اشعه ایکس پری اپیکال (حدود 14 تا 21 فیلم اشعه ایکس) اغلب طی اولین ویزیت دندانپزشکی انجام می شوند. اشعه های ایکس بایت وینگ طی چک­آپ­ ها و برای بررسی خرابی و پوسیدگی­ های دندانی استفاده می­شوند. اشعه ایکس پانورامیک به ندرت بکار گرفته می­شود. پرتوهای ایکس در دندانپزشکی در مواقع نیاز بر مبنای سن، خطر ابتلا به بیماری، و علائم بیماری برنامه ­ریزی می­شوند.

رادیوگرافی دندان ها برای تشخیص چه بیماریهایی صورت می­ گیرد؟

یافتن مشکلات دهان از قبیل پوسیدگی دندان، آسیب به استخوان­های حمایت­ کننده از دندان­ ها، و آسیب­های دندانی (مانند ریشه ­های شکسته دندان). عکسبرداری با اشعه ایکس در دندانپزشکی اغلب برای پیدا کردن مشکلات اولیه، قبل از بروز هر گونه علائمی بکار می­رود.
یافتن دندان­هایی که در مکان مناسب قرار ندارند و یا به درستی در طول لثه رشد نکرده اند. دندانهایی که برای قرار گیری در طول لثه بیش از حد فشرده ­شده اند، دندانهای نهفته یا تحت فشار نامیده می­شوند. یافتن کیست­ ها، اجسام زائد (تومورها)، و یا آبسه ­ها.
بررسی مکان دندان های دائمی در حال رشد در فک کودکانی که هنوز دندانهای اولیه (و یا شیری) خود را دارند.
طرح ­ریزی درمان مناسب برای حفره­ های بزرگ و یا گسترده، جراحی کانال ریشه، جای­گذاری ایمپلنت­ های دندانی، و برداشتن دندان های مشکل ­دار.
طرح­ ریزی درمان برای دندان ­هایی که به صورت صاف و مستقیم رشد نکرده­ اند (درمان­ های ارتودنسی).

رادیوگرافی دندان ها در چه مواردی برای غربالگری صورت می­ گیرد؟

افرادی که هیچ پوسیدگی دندانی نداشته و در معرض خطر بالایی برای ابتلا به حفرات نیستند:

بزرگسالان باید عکسبرداری با اشعه ایکس بایت وینگ را در هر 2 الی 3 سال داشته باشند.
نوجوانان باید عکسبرداری با اشعه ایکس بایت وینگ را هر یک سال و نیم تا 3 سال داشته باشند.
کودکان باید عکسبرداری با اشعه ایکس بایت وینگ را هر 1 تا 2 سال داشته باشند.

افرادی که دارای پوسیدگی دندان بوده و یا در معرض خطر بالایی برای ابتلا به حفرات قرار دارند:

بزرگسالان باید عکسبرداری با اشعه ایکس بایت وینگ را هر 6 ماه تا یک سال و نیم داشته باشند.
کودکان و نوجوانان باید عکسبرداری با اشعه ایکس بایت وینگ را هر 6 تا 12 ماه داشته باشند.

نحوه­ آمادگی برای این آزمون ؟

قبل از آزمایش با اشعه ایکس، با پزشک خود درباره احتمال بارداری­ تان صحبت کنید. عکسبرداری با اشعه ایکس در دندانپزشکی فقط بر روی ناحیه دهان شما انجام می شود، ولی در صورت بارداری، معمولاً می­ توان عکسبرداری با اشعه ایکس را به تعویق انداخت تا نوزادتان (جنین) در معرض هیچ گونه تشعشعی قرار نگیرد. در صورت ضرورت قطعی عکسبرداری، برای محافظت از نوزاد در برابر پرتوهای اشعه ایکس می­توان نوعی پیشبند سربی را در مقابل شکم مادر وی قرار داد.

پیش از عکسبرداری با اشعه ایکس در دندانپزشکی هیچ کار دیگری ضرورت ندارد.