سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی

سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی یک روش سونوگرافی پزشکی است که اغلب در مورد سونوگرافی حاملگی و با استفاده از تصاویر سه بعدی جنین کاربرد دارد . به طور کلی، چندین روش برای تشخیص اولتراسونوگرافی در حاملگی وجود دارد که متداولترین آن سونوگرافی دو بعدی است . در سونوگرافی سه بعدی ، برخلاف سونوگرافی دو بعدی که امواج صوتی مستقیماً فرستاده می شوند، امواج از زوایای مختلف تابانده شده و دریافت می گردند. لذا ، تصاویر سه بعدی و دقیق تری از جنین به دست می آيد که علاوه بر طول و عرض، عمق هم دارد. اسکن سه بعدی با استفاده از امواج فراصوتی و نرم افزار تصویری، تصاویر کاملا واضح و روشن از جنین ارائه میکند. اسکن سه بعدی تصاویری از نوزاد را در سه بعد نشان میدهد. بدون شک این حالت بسیار هیجان انگیز است چون اغلب مادرانی که سونوگرافی دو بعدی انجام می دهند از دیدن تصویر سیاه و سفید و تا حدودی تار ناامید میشوند. با اسکن سه بعدی شما پوست جنین را میبینید نه اندام داخلی اش را. حتی شما میتوانید شکل دهان و بینی او را ببینید و قادر به تشخیص خمیازه کشیدن، سکسکه کردن يا مکيدن شستش باشید و باعث ارتباط عاطفی قوی تری بین مادر و جنین میشود. سیستم سه بعدی هم مانند سونوگرافی دو بعدی، بدون درد و غیر تهاجمی است. امواج فراصوت از بدن جنین انعکاس یافته و تصویر به دست آمده از بدن بر صفحه نمایش ثبت می شود. اسکن اندام می تواند به شکل دستی و از سوی سونوگرافیست یا با دستگاه های جدیدتر، توسط پروپ دستگاه صورت گیرد و تصویر سه بعدی ارائه دهد.
تکنیک سونوگرافی چهار بعدی مشابه سونوگرافی سه بعدی است با این تفاوت که از نوع داینامیک است. در سونوگرافی چهار بعدی تصاویر تاخیر ندارند و زمان فعلی حرکت جنین را نشان مي دهد، يعني بُعد زمان به آن اضافه می شود و به همین دلیل حرکات جنین نیز قابل مشاهده است. در سونوگرافی چهار بعدی، سرعت سه بعدی بالا می رود و قطعات تصویر سریع روی هم قرار می گیرند و حرکات جنین مثل باز و بسته کردن دهان و حرکت دادن دست ها و پاها کاملا دیده می شود. سونوگرافی چهار بعدی را معمولا روی دی وی دی ضبط کرده و به شما می دهند.
گزارش طبیعی و نرمال سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی در حاملگی نبایستی این تصور اشتباه را ایجاد کند که هیچ نوع مشکلی در جنین وجود ندارد و انجام آزمایشات پره ناتال (مراقبت روتین بارداری) برای تمامی خانم های باردار جدا از انجام این سونوگرافی الزامی است .
معمولاً سونوگرافي سه بعدي و چهار بعدي، بين 15 تا 30 دقيقه طول مي‌کشد.
براساس مطالعات انجام شده سونوگرافی سه بعدی، با توجه به مقدار انرژی زیادی که به بدن مادر و جنین وارد می‌کند، دمای بدن جنین بالا می‌رود که ممکن است برای جنین ایجاد مشکل کند اما این موضوع هنوز به طور قطع ثابت نشده است. اما نكته اي که به طور قطع وجود دارد، کاربرد سونوگرافی سه بعدی است که باید در شرایط خاص انجام شود و همه زنان باردار نیاز به انجام این سونوگرافی ندارند.

خطر سونوگرافی سه بعدی

به نظر می رسد که اسکن سه بعدی به اندازه اسکن دو بعدی ایمن است چرا که تصاویر ساخته شده از دو بعد تبدیل به عکس میشود. با این حال بسیاری از متخصصان انجام این سونوگرافی را صرفا برای دیدن ظاهر جنین توصیه نمیکنند. برخی از این سونوها ۴۵ دقیقه تا یک ساعت طول میکشد که بیشتر از میزان توصیه شده است و حرارتی که به جنین میرسد میتواند خطرناک باشد.

سونوگرافی سه بعدی برای شکاف لب

سونوی سه بعدی میتواند اطلاعات بیشتری در مورد اختلالات شناخته شده فراهم کند. از آنجا که این اسکن میتواند جزئیات بیشتری را از زوایای مختلف نشان دهد در تشخیص شکاف لب بسیار کمک میکند. این میتواند به پزشکان کمک کند تا برای درمان بلافاصله بعد از تولد برنامه ریزی کنند. اسکن سه بعدی میتواند برای قلب و دیگر اندامهای داخلی نیز مفید باشد اما در صورتی که پزشک انجام آن را ضروری بداند.

سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی گران است

شواهد محکمی درباره خطرناک بودن اسکن در دست نیست با این حال هر نوع سونوگرافی باید توسط متخصص انجام شود. اگر میخواهید اسکن سه بعدی یا چهار بعدی انجام دهید احتمالا باید به بخش خصوصی مراجعه کنید چون سنسورها و نرم افزارهای خاصی برای انجام این کار نیاز است که اغلب گران قیمت است.

زمان اسکن سه بعدی

اگر تصمیم به انجام سونوگرافی سه بعدی داشتید بهترین زمان بین هفته ۲۶ تا ۳۰ بارداری است تا به توان ناراحتی های مادرزادی جنین از قبیل لب شکری ، شكاف كام (كام شكري) ، اسپاینا بیفیدا ( نقایص ستون فقرات و نخاع جنین ) و مشکلات مادرزادی قلب جنین و نقایص اندام جنین نظیر چند انگشتی و پا چماقی و غیره را با آن تشخیص داد . قبل از ۲۶ هفته جنین شما چربی بسیار کمی زیر پوستش دارد بنابراین استخواهای صورت خود را نشان میدهند. بعد از هفته ۳۰ هم سر نوزاد ممکن است در عمق لگن قرار بگیرد و شما قادر به دیدن چهره او نشوید. اگر تا هفته ۲۸ صبر کنید تا جفت جلوی رحم قرار گیرد شما بهترین تصویر را از جنین به دست خواهید آورد. درست است که دیدن چهره جنین بسیار هیجان انگیز است اما گاهی اوقات بسته به نوع دراز کشیدنش، نمیتوان تصویری از او مشاهده کرد. اگر او به سمت خارج دراز کشیده باشد و استخری از مایع آمنیوتیک در اطراف او باشد میتوانید به وضوح چهره او را ببینید. اگر به پشت خوابیده باشد، سرش در لگن قرار داشته باشد یا مایع اطراف آن کم باشد قطعا نمیتوانید درست او را ببینید. تصمیم‌گیری بهتر در خصوص ختم یا ادامه بارداری و بررسی نتایج اعمال جراحی داخل رحمی، از دیگر کاربردهای سونوگرافی سه بعدی است.
در مورد تعیین جنسیت جنین، سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی در هفته 16 حاملگی با دقت بسیار بالائی می تواند جنسیت جنین را تشخیص دهد که دقت بسیار بالاتری در مقایسه با سونوگرافی دو بعدی محسوب می شود . ممکن است در آینده نزدیک برای تعیین اختلالات عصبی جنین و احتمال وجود فلج مغزی از اين روش استفاده شود .
نتايج برخي از مطالعات نشان داده که اگر نيم ساعت قبل از انجام سونوگرافي سه بعدی يک ليوان آبميوه طبيعي نوشيده شود، جنين در طول سونوگرافي هوشيارتر خواهد بود.

خطر را به حداقل برسانید

اگر بخواهید به هر قیمتی سونوگرافی سه بعدی انجام دهید برای جلوگیری از خطرات این نوع اسکن باید این کار توسط متخصص انجام شود و حتما در کمتر از ۳۰ دقیقه و حداکثر یک بار در ماه انجام شود. انجام يك بار سونوگرافي سه بعدي اشكالي ندارد به دليل اينكه حرارت دستگاه‌هاي سونوگرافي سه بعدي تنظيم شده است و مشكلي را ايجاد نمي‌كند.

زمان انجام سونوگرافی چهار بعدی

سونوگرافری چهار بعدی نیز مانند سه بعدی بهتر است بین هفته‌های ۲۶ تا ۳۰ بارداری انجام شود. چون قبل از ۲۶ هفته چربی به اندازه کافی روی پوست قرار نگرفته و استخوان صورت او از روی صورت مشخص است. بعد از ۳۰ هفتگی هم ممکن است جنین به عمق لگن برود و در نتیجه سونوگرافی را سخت کند. براساس مطالعات انجام شده مزیت سونوگرافی ۴ بعدی و ۳ بعدی بر اسکن ۲ بعدی بسیار کم است.

خطرات سونوگرافی چهار بعدی

دستگاه های سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی برای گرفتن تصویر مناسب حداکثر انرژی را به داخل بدن می‌ فرستند و چنانچه پروب این دستگاه به میزان کافی روی شکم مادر باردار نگه داشته شود همانند مایکروویو عمل کرده و از نظر تئوری حتی می تواند مایع آمنیوتیک (کیسه آب اطراف جنین) را به جوش بیاورد و بافت های بدن جنین را دچار آسیب یا سوختگی کند.

ضرورت انجام سونوی چهار بعدی

ضرورت استفاده از این نوع سونوگرافی ها را در مواردی بسیار محدود مانند تشخیص لب شکری یا بیماری های استخوانی جنین در نظر گرفته‌اند اما نکته اینجاست که بسیاری از زنان باردار این سونوگرافی را نه برای مشخص شدن ناهنجاریهای ظاهری بلکه تنها برای دیدن واضح جنین و تعیین جنسیت آن انجام میدهند که کاملا غیرضروری است چون جنسیت جنین با سونوگرافی دو بعدی نیز قابل تشخیص است و نیازی به انجام این اسکن با هزینه بالا و البته خطرات نامعلوم آن نیست.

کاربرد جدید سونوگرافی چهار بعدی

یکی از کاربردهایی که به تازگی از سونوگرافی چهار بعدی به دست آمده آن است که نشان میدهد چطور استعمال دخانیات میتواند روی جنین اثر بگذارد. متخصصان امیدوارند با نمایش این ویدئو مادران به ترک سیگار تشویق شوند. در مطالعه‌ای که انجام شده مشخص شد جنین مادرانی که سیگار میکشند حرکات دهانی بیشتری دارند و بیشتر خودشان را لمس می کنند. البته جنین معمولا این حرکات را دارد و هر چه به زمان زایمان نزدیک می شود از این حرکات کاسته میشود. اما جنین مادران سیگاری در رشد سیستم عصبی مرکزی تاخیر دارند.